ΠΙΛΟΤΟΣ "ΓΟΥΕΛΙΝΓΚΤΟΝ" ΤΗΣ “ΡΑΦ”,
ΜΕ ΤΗΝ 99η & 148η Μοίρα
Ο Πέτρος Βαλάχος γεννήθηκε το 1915 στο Μπράντφορντ του Οντάριο στον Καναδά, και ήταν γιος του Ιάκωβου Βαλάχου, ενός από τους πρώτους Έλληνες που μετενάστευσαν στην περιοχή του αυτή Καναδά το 1904.
Το ζευγάρι είχε και τρεις κόρες, την Έβελυν (Κούλου), την Λίλιαν (Ροδά) και την Κάθλην (Χώκεν) καθώς και δύο γιους, τους Γουίλιαμ και Γεώργιο.
Άνοιξε το “Ολύμπια Κάντυ”, ένα ζαχαροπλαστείο ορόσημο σ' αυτή την πόλη, το οποίο μέχρι το 1953 διαχειρίζονταν οι γιοι και οι κόρες του.
Δύο από τους γιούς του υπηρέτησαν στις Βασιλικές Ένοπλες Δυνάμεις της Κοινοπολιτείας, ο Πέτυρος στην “Βασιλική Αεροπορία” (ΡΑΦ) και ο Γουίλιαμ στον “Καναδικό Βασιλικό Στρατό”.
Ο Πέτρος πριν από από την ένταξή του στη “ΡΑΦ” το 1938, υπηρέτησε ως έφεδρος στην στρατιωτική μονάδα “Ντούφεριν Ρίφλς” του Καναδά. Ήταν επίσης ερασιτέχνης πιλότος, και το γεγονός ότι ήταν Έλληνας, προσήλκυσε το ενδιαφέρον μιας κάποιας σχετικής δημοσιότητος εφημερίδα όπως θα δούμε παρακάτω, της “Πάμπλισερ Έξτρα Νιουσπέϊπερ” στις 14 Σεπτεμβρίου 1938.
«Από τις πληροφορίες που έλαβε από τη γραμματεία της αερολέσχης του “Μπράντφορντ Οντάριο Καναδά”, μαθαίνουμε ότι ο Πήτερ Βαλάχος 23 ετών, είναι ίσως ο μόνος Έλληνας αεροπόρος στον Καναδά, και τώρα βρίσκεται στην Αγγλία όπου προσχώρησε στη Βασιλική Αεροπορία στις 20 Ιουλίου του τρέχοντος έτους ως αξιωματικός.. Ο νεαρός αεροπόρος έμαθε να πετάει στην “Αερολέσχη του Μπραντ-Νόρφολκ”. Η αερολέσχη “Μπραντ-Νορφολκ” είναι δίκαια περήφανη για τα επιτεύγματα του κ. Βαλάχου, και ο συντάκτης εκφράζει τα σέβη του και τα συγχαρητήριά του στην αερολέσχη και τον πολλά υποσχόμενο απόφοιτό της».
Ο Πέτρος ήταν ακόμα και ένας πολύ δημοφιλής χαρακτήρας μεταξύ των συναδέλφων του, κάτι που βλέπουμε σε απόσπασμα εφημερίδας τον Απρίλιο του 1938, το οποίο αναφέρεται σ' αυτόν και το ταξίδι του στην Αγγλία για να ενταχθεί στη “ΡΑΦ”.«Ο Πέτρος Βαλάχος, ο γνωστός ιπτάμενος του Μπραντφορντ, πραγματοποίησε ένα αποχαιρετιστήριο πάρτι χθες το βράδυ στην “Αίθουσα του Κορονέισιον” του ξενοδοχείου Μπραντ πριν φύγει για την Αγγλία, όπου ελπίζει να καταφέρει να καταταγεί στη Βασιλική αεροπορία. Ο χορός χρηματοδοτήθηκε από μεγάλο αριθμό φίλων του και περισσότερα από 100 άτομα ήταν παρόντες. Ο Πητ, όπως είναι ευρέως γνωστός, φεύγει από το Μπραντφορντ την Κυριακή για τη Νέα Υόρκη, από όπου και θα αποπλεύσει για την Αγγλία στις 20 Απριλίου. Θα συνοδεύεται από τον Ταγματάρχη Τζι Χάρλεϋ, πρόεδρο της αερολέσχης της οποίας ο Πητ είναι μέλος, τον Λέοναρντ Μπολντγουιν, πρώην κάτοικο αυτής της πόλης, και τώρα κάτοικο του Κίτσενερ, και τον Σέσιλ Ρίτσαρντσον, διευθυντή του τοπικού αεραθλητικού συλλόγου. Οι τρεις σύντροφοι στο ταξίδι, ήταν και μεταξύ των καλεσμένων στο χορό. Κατά τη διάρκεια της βραδιάς στον τιμώμενο δόθηκε μια τσάντα ταξιδίου τύπου Γκλάντστον από τα γυναικεία μέλη του πάρτι, και μία τροχήλατη ντουλάπα από τους άντρες φίλους του. Η μουσική ορχήστρα της βραδιάς ήταν του Άρτσι Γκρέϋ. Ο Πητ είχει εξαιρετικές επιδόσεις στις πτήσεις με την τοπική αερολέσχη, και περισσότερες από 70 ώρες στο ενεργητικό του. Έχει την ερασιτεχνική άδεια του χειριστού αεροσκαφών, και έχει περάσει τρία από τα τέσσερα τεστ για την επαγγελματική του άδεια. Με την άφιξή του στην Αγγλία, σκοπεύει να υποβάλει αίτηση ένταξης στην “ΡΑΦ”, και ελπίζει να γίνει αποδεκτός».
Ωστόσο, για να ενταχθεί στην “ΡΑΦ” χρειάστηκε επίσης κάποια συστατική επιστολή. Ο παλιός του διευθυντής στο “Μπράντφορντ Ίνστιτουτ και Βοκάσιοναλ Σκουλ” κ. A .M. Όβερχολτ συνέστησε ανεπιφύλακτα την υποψηφιότητα του Βαλάχου, και ο Πητ ήταν ένα βήμα πιο κοντά στην επίτευξη του στόχου του, κάτι που τελικά και κατάφερε.
ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ “ΡΑΦ”
Μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουμε πολλά για την εκπαίδευσή του, ωστόσο γνωρίζουμε από φωτογραφίες ότι κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής του εκπαίδευσης πέταξε με βομβαρδιστικό τύπου Χάντλεϋ H.P.54 Άροου. Μετατέθηκε για υπηρεσία στην 99η Μοίρα στις 11 Ιουλίου 1940, η οποία ήταν η πρώτη μονάδα που εξοπλίστηκε με το βομβαρδιστικό Βίκερς Γουέλινγκτον. Ως Ανθυποσμηναγός (Ι) του απονεμήθηκε αργότερα ο “Σταυρός του Ιπταμένου” για την υπηρεσία του με την 99η Μοίρα στις 11 Φεβρουαρίου 1941, αν και είχε ήδη μεταφερθεί στην 214η Μοίρα στις 12 Δεκεμβρίου 1940. Ωστόσο, δεν μακροημέρευσε εκεί αφού σχεδόν άμεσα μετατέθηκε στην 148η Μοίρα, και πέταξε αποστολές εναντίον στόχων του Άξονα στην Ιταλία και την Βόρεια Αφρική, από την Λούκα της Μάλτας.
Τη δράση του με την 99η κάλυπταν συχνά εφημερίδες της Βόρειας Αμερικής και του Καναδά. Σύμφωνα με την “Δε Γουίλκες” της Πενσυλβάνια και με ημερομηνία Πέμπτη 31 Οκτωβρίου 1940:
«Oι περιπέτειες είναι πολλές για τον Υποσμηναγό (Ι) Πήτερ Βαλάχος από το Μπραντφορντ, όπως αποκαλύπτουν οι επιστολές που έστελνε στο σπίτι του. Σε μία περίπτωση, πετώντας με ένα βομβαρδιστικό της RAF, ένας πολυβολητής του αρρώστησε. Γύρισε στη βάση, πήρε έναν άλλο πολυβολητή και συνέχισε για να ρίξει τις βόμβες του στο Βερολίνο. Επιστρέφοντας από μια άλλη επιδρομή έπεσε σε μια πυκνή ομίχλη και ένα μαύρο σκοτάδι και αναγκάστηκε να προσγειωθεί σε ανώμαλο έδαφος. «Η ζημιά περιορίστηκε σε ένα φτερό. Μπορεί να μας επιπλήξουν, αλλά θεωρούμε τον εαυτό μας τυχερό», έγραψε. Το επόμενο βράδυ ήταν ξανά στον αέρα».
Πράγματι, στις 20 Νοεμβρίου 1940 ο Βαλάχος και το πλήρωμά του προσγειώθηκαν αναγκαστικά με το Γουέλινγκτον R3203 όταν επέστρεφαν από επιχειρησιακή πτήση, κοντά στην “Φάρμα Ιερουσαλήμ” ανατολικά του Χαλλ. Το αεροσκάφος υπέστη ζημιά, δεν ήταν σε θέση να ολοκληρώσει την αποστολή του λόγω ηλεκτρολογικής βλάβης, και επέστρεφε πίσω στη βάση του στο Νιουμάρκετ.. Αργότερα, τον ίδιο μήνα αποσυναρμολογήθηκε και απομακρύνθηκε οδικώς για επισκευή στις εγκαταστάσεις της ετιαρείας, έστι το πλήρωμα, γλίτωσε από ένα βέβαιο ατύχημα, ίσως και θανατηφόρο. Συνήθως οι Καναδοί πιλότοι και τα πληρώματα ζούσαν μαζί σε σπίτια και μοτέλ, και απολάμβαναν τη φιλοξενία των Βρετανών ιδιοκτητών τους που ήταν πολύ υπερήφανοι γι’ αυτούς, και τη συμβολή τους στα Μέτωπα του Πολέμου.
Η κυρία Χάουι ήταν μία από τις Βρετανίδες που άνοιξαν το σπίτι της στο Κάβενχαμ Παρκ του Σάφολκ, και φρόντισαν πολλούς νέους Καναδούς συμπεριλαμβανομένου του Πέτρου.
Για το λόγο αυτό έστειλε ένα γράμμα στην ελληνοκαναδική οικογένεια στο Μπράντφορντ, το οποίο δημοσιεύτηκε σε μια άγνωστη εφημερίδα (δεν βλέπουμε τα στοιχεία στο απόκομμα), και από αυτήν την επιστολή της είμαστε σε θέση να έχουμε μια ωραία εικόνα σχετικά με το πως; αυτοί οι άντρες περνούσαν το χρόνο τους μεταξύ των αποστολών στην κατεχόμενη Ευρώπη.
«Ο Πήτερ είναι ένας πολύ καλός φίλος μας, και συχνά έρχεται εδώ με τους άλλους φίλους του για τσάι, δείπνο, και μερικές φορές να διανυκτερεύσει. Μετά το δείπνο πηγαίνουν στην αίθουσα μπιλιάρδου όπου και απολαμβάνουν πολλές παρτίδες παιχνιδιού, πριν τους στείλω για ύπνο... Χαίρομαι που μπορώ να σας πω ότι ο Πήτερ είναι σε φόρμα και συχνά η ψυχή της παρέας μας. Μου λέει πόσο λατρεύει τη δουλειά κάνει, και ακόμα, ότι δεν θα την αντάλασσε με καμία άλλη. Αλλά αυτό που θέλω να ξέρετε ιδιαίτερα, είναι ότι ο Πήτερ έχει ένα αγγλικό σπίτι και μια αγγλίδα μητέρα, μέχρι να επιστρέψει ξανά με ασφάλεια σε εσάς. Και, αν μπορώ να τον βοηθήσω με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, παρακαλώ ενημερώστε με. Κάνω ότι καλύτερο μπορώ για το αγόρι σας. Όλοι αισθανόμαστε την τεράστιά σας υποστήριξη, και είμαστε γεμάτοι εμπιστοσύνη ότι θα επέλθει μια νικηφόρα - και ελπίζουμε γρήγορα - ειρήνη με τιμή για τους πολεμιστές μας».
Η απονομή του DFC δεν πέρασε απαρατήρητη από τις εφημερίδες και στο τεύχος της 10ης Φεβρουαρίου 1941 της «Γκαζέτας», γράφτηκε όχι μόνο η ανακοίνωση του DFC, αλλά και η επιθυμία του Ελληνοκαναδού χειριστή να παλέψει για τη γη των πατέρων του.
«Ο Υποσμηναγός (Ι) Πέτρος Ιωαν. Βαλάχος, 25χρονος Ελληνοκαναδός του οποίου το μετάλλιο του Διακεκριμένου Σταυρού του Ιπταμένου ανακοινώθηκε χθες στο Λονδίνο, έγραψε πρόσφατα στον πατέρα του ότι ελπίζει σύντομα να έχει την ευκαιρία να πολεμήσει για λογαριασμό της «γης» των παππούδων του, σε έναν χαιρετισμό του για την Πρωτοχρονιά, ανέφερε ότι ήταν πλέον στη Μάλτα».
Ο Πέτρος πραγματοποίησε συνολικά 26 αποστολές με την 99η Μοίρα -εκ των οποίων τις 6 ως συγκυβερνήτης- πριν πετάξει ξανά επιχειρησιακά με την 148η Μοίρα. Δυστυχώς, η εύφημος μνεία για το DFC δεν είναι γνωστή, αν και ορισμένες εφημερίδες ανέφεραν ένα απίστευτο γεγονός, που ισχυρίστηκε ότι αυτός ήταν ο λόγος που ο Ελληνοκαναδός πιλότος πήρε το πολύτιμο μετάλλιο του. Σύμφωνα με μιά τέτοια εφημερίδα:
«Ήταν γνωστό ότι ο Σμηναγός (Ι) Βαλάχος είχε λάβει το μετάλλιο του Διακεκριμένου Σταυρού του Ιπταμένου τον Φεβρουάριο του 1941, αλλά μόλις τον Ιούλιο του περασμένου έτους, αποκαλύφθηκαν οι λεπτομέρειες για το ηρωικό περιστατικό που είχε ως αποτέλεσμα να λάβει την ηθική αυτή αμοιβή. Επιτέθηκε πάνω από τη Μάγχη σε έναν σχηματισμό πέντε βομβαρδιστικών των Ναζί, και πέτυχε την καταστροφή τριών αεροσκαφών από αυτόν».
Μετά από ενδελεχή έρευνα στα βιβλία επιχειρήσεων της 99ης Μοίρας η οποία επιπλέον είναι Μοίρα Βομβαρδιστικών, δεν υπάρχει καμία τέτοια αναφορά. Πιστεύεται ότι το DFC του απονεμήθηκε για την επιτυχή ολοκλήρωση 25 αποστολών πάνω από εχθρικό έδαφος.
ΜΑΛΤΑ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ - ΚΡΗΤΗ
Όπως αναφέρθηκε, ο τότε Ανθυποσμηναγός (Ι) Βαλάχος διατάχθηκε να παρουσιαστεί στις 10 Δεκεμβρίου 1942 στην 214η Μοίρα, ωστόσο δεν εμφανίστηκε ποτέ, αφού οι διαταγές άλλαξαν και τον καλούσαν πλέον να ενταχθεί στην 148η που επιχειρούσε στη Μεσόγειο από τη Λούκα της Μάλτας. Πέταξε την πρώτη του αποστολή στο τέλος του Δεκεμβρίου, και ήλπιζε ότι πλέον θα μπορούσε να εκτελέσει αποστολές και πάνω από την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια των ημερών του στη Μάλτα, ο Βαλάχοςs πέταξε σε μερικές αξιομνημόνευτες επιδρομές.
Στις 8 Ιανουαρίου 1941, η 148η Μοίρα διατάχθηκε να χτυπήσει τον Ιταλικό Στόλο στη Νάπολη, και με απευθείας χτυπήματα, πέτυχε ένα θωρηκτό καθώς και άλλα πλοία μέσα στο λιμάνι. Η επιδρομή σχολιάστηκε στο ιταλικό ραδιόφωνο. Τέσσερις ημέρες αργότερα, βομβάρδισαν το αεροδρόμιο στην Κατάνια και πέτυχαν την καταστροφή των τριών “Ju 88” και τεσσάρων “He 111”, ενώ προξένησαν ζημιές σε ένα ακόμα “He 11” και ένα “Ju 52”, τρικινητήριο μεταφορικό αεροπλάνο καθώς και σε απροσδιόριστο αριθμό περαιτέρω ιταλικών αεροπλάνων.
Κατέστρεψαν επίσης ένα υπόστεγο, το διοικητικό κτίριο της έδρας. Αυτοί οι αριθμοί επιβεβαιώθηκαν από πολλούς Ιταλούς κρατουμένους, και για την επιτυχία τους το Αρχηγείο της “ΡΑΦ” στη Μεσόγειο, έστειλε ένα συγχαρητήριο τηλεγράφημα στις 23 Ιανουαρίου. Ωστόσο, η επιδρομή δεν ήταν χωρίς απώλειες, καθώς ένα Γουέλινγκτον κατερρίφθη, και ένα ακόμη υπέστη ζημιές.
Παράλληλα, ο Ελληνοκαναδός πιλότος στη Μάλτα γνώρισε τη σκληρότητα των αρχικών επιδρομών της Λουφτβάφε στο νησί, οι οποίες για τον Ιανουάριο του 1941 ήταν 51. Παρά τον κίνδυνο, όσοι βρίσκονταν στο έδαφος παρακολουθούσαν με γοητεία την εξέλιξη των επιθέσεων. Ο Βαλάχος ακούστηκε να λέει:
"Έχουμε μπροστά μας μία παράσταση δύο εκατομμυρίων δολαρίων και δεν μπορούμε να πουλήσουμε μια θέση"!
Ο Πέτρος ωαλάχος πραγματοποίησε 9 αποστολές με την 148η Μοίρα, έχοντας πλέον στο ενεργητικό του συνολικά 35 πολεμικές αποστολές.
Μετά την υπηρεσία του στη Μάλτα για περίπου ένα μήνα, μήνα εντόνων επιχειρήσεων, «εξαφανίζεται» από τα αρχεία και δεν αναγράφεται στις μεταθέσεις ή στις απώλειες προσωπικού. Εμφανίζεται ξανά στην Κρήτη, υπηρετώντας στο Συμμαχικό Αρχηγείο ως Σύνδεσμος της “ΡΑΦ” στο νησί. Στο βιβλίο του Χριστόφορου Σόρες, “Πόλεμος στην Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα - Κρήτη”, αναφέρεται το εξής:
«Το προσωπικό του Αρχηγείου της “ΡΑΦ” στο Ηράκλειο της Κρήτης συνελήφθη, συμπεριλαμβανομένου του Σμηναγού Βαλάχου DFC, πρώην χειριστή βομβαρδιστικών Γουέλινγκτον της 99ης Μοίρας που είχε αποσπαστεί στο Ηράκλειο, καθώς μιλούσε άπταιστα τα Ελληνικά».
Οι πρώτες αναφορές ότι ο Βαλάχος ήταν αιχμάλωτος πολέμου, ήρθαν στις 10 Ιουλίου όταν το τμήμα του Ερυθρού Σταυρού στο Μπράντφορντ ανέφερε ότι ο 25χρονος ιπτάμενος ήταν κρατούμενος στην Αθήνα στην Ελλάδα. Το τεύχος της εφημερίδας “Γουίλκες Πενσυλβάνια” με ημερομηνία 31η Οκτωβρίου 1940 γράφει:
«O Υποσμηναγός (Ι) Βαλάχος και πάλι αιχμάλωτος. Ο Υποσμηναγός (Ι) Πήτερ Βαλάχος ο οποίος κατά ειρωνική σύμπτωση κρατήθηκε αιχμάλωτος στην Ελλάδα, την πατρίδα του, αφού καταρρίφθηκε στη Μάχη της Κρήτης, τώρα είναι περιορισμένος σε φυλακή. Η μοίρα του πιλότου, ο οποίος ήταν ένας από τους πρώτους Καναδούς αεροπόρους που διέσχισε τον Ατλαντικό όταν η Βρετανία μπήκε στον πόλεμο, δημοσιοποιήθηκε εδώ από τον θείο του, Στηβ Βαλάχο».
Ωστόσο, σε άλλο άρθρο της εφημερίδας σημειώνεται ότι πριν από τη φυλάκισή του, και μετά την υπηρεσία του με την 148η Μοίρα, εκπαίδευε Έλληνες Ιπταμένους στην Αίγυπτο.
Και τα δύο άρθρα χαρακτηρίζονται από ανακρίβειες, τόσο αναφορικά με το βαθμό του όσο και με την υπηρεσία του.
Πρώτον, δεν γνωρίζουν ότι ο Ελληνοκαναδός χειριστής έχει προαχθεί σε Επισμηναγό (Ι), και δεύτερον κάνουν λόγο για κατάρριψή του πάνω από την Κρήτη, κάτι που με τα έως τώρα γνωστά στοιχεία δεν ισχύει, και που αναπαράγεται κατά κόρον στο διαδίκτυο.
Στις 29 Ιουνίου 1943, ο Βασιλιάς Γεώργιος ο Β΄ της Ελλάδας επισκέφθηκε το Μόντρεαλ, και οι γονείς του Βαλάχου παρουσιάστηκαν επίσημα μπροστά του, 40 χρόνια αφότου έφυγαν από την Ελλάδα για να μεταναστεύσουν στον Καναδά.
Η τιμή που τους έγινε ήταν το αποτέλεσμα της ηρωικής δράσης που έδειξε ο Πέτρος κατά τη διάρκεια της καριέρας του.
Ως αιχμάλωτος κατάφερε να στείλει μερικά γράμματα στην οικογένειά του μέσω του Ερυθρού Σταυρού. Σε μία από αυτές τις επιστολές ανέφερε ότι μετακινούνταν συχνά σε διαφορετικά στρατόπεδα αιχμαλώτων, ένα από αυτά ήταν στην Πολωνία. Σύμφωνα με ορισμένες εφημερίδες και φωτογραφίες, ορισμένα από τα στρατόπεδα αιχμαλώτων που αναφέρονται είναι το Όφλαγκ XXI-B στην Πολωνία, στο οποίο ο Πέτρος ήταν σίγουρα από τον Νοέμβριο του 1942 και το Στάλαγκ Λουφτ III στη Γερμανία, όπου κρατήθηκε το 1943. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στον τελευταίο, ζήτησε από τους φίλους του να του στείλουν μπάλες γκολφ, εξοπλισμό μπάντμιντον και παπούτσια. Ζήτησε επίσης δίσκους γραμμοφώνου, οπότε και του έστειλαν μερικές επιλογές από τη δισκογραφία του Ίρβινγκ Μπέρλιν. Ωστόσο, οι Γερμανοί αρνήθηκαν όλους τους δίσκους του Ίρβινγκ, παρά του οτι το επώνυμο του διάσημου συνθέτη πρέπει να τους ήταν ιδιαίτερα γνωστό.
Ως αιχμάλωτος πολέμου αποδεσμεύθηκε από την “ΡΑΦ” στις 24 Νοεμβρίου 1944 με ταυτόχρονη ένταξη στην RCAF.
Μετά τον επαναπατρισμό του επέστρεψε στον Καναδά και εντάχθηκε στο Βασιλικό Καναδικό Πυροβολικό από το 1953 έως το 1959. Εργάστηκε για την κυβέρνηση του Οντάριο στο Υπουργείο Βιομηχανίας και Τουρισμού για 20 χρόνια.
Ο Πέτρος ήταν μέλ
ος πολλών Αερολεσχών και Αεροπορικών κέντρων του Καναδά.
Απεβίωσε στο Γενικό Νοσοκομείο του Μπραντφορντ σε ηλικία 86 ετών.
